Zygmunt Padlewski urodził się 1 stycznia 1836 roku na Ukrainie w Czerniawce Małej w powiecie berdyczowskim. Był synem Władysława - powstańca listopadowego i Judyty z Potockich. Zygmunt miał troje rodzeństwa: starszą siostrę – Ludwikę, młodszą – Antoninę i młodszego brata – Romana. Rodzice zadbali o staranne wykształcenie syna. Jako dziecko mówił po polsku, rosyjsku, ukraińsku, francusku. Kształcił się w Korpusie Kadetów w Brześciu nad Bugiem, później w Konstantynowskim Korpusie Kadetów w Petersburgu. W 1859 roku po ukończeniu z wyróżnieniem Akademii Artyleryjskiej objął służbę w baterii konnej gwardii w Nowogrodzie. Już w 1861 roku awansował do stopnia porucznika. Będąc członkiem jednego z oficerskich kółek rewolucyjnych, został oddelegowany w 1861 do Paryża, by rozpocząć prace instruktorską w polskiej szkole wojskowej we Francji. Był tam także prezesem paryskiego Towarzystwa Młodzieży Polskiej. Później działał we Włoszech, w Genui, gdzie przeniesiono szkołę. Wykładał matematykę, strategię, taktykę i historię wojen, pełnił funkcję instruktora artylerii. Wielu spośród jego wychowanków wzięło udział w powstaniu styczniowym.
    Padlewski był zwolennikiem współpracy polskich i rosyjskich rewolucjonistów z kręgów „Ziemi i Wolności”. W 1862 roku wrócił do Warszawy. Najpierw mianowano go dyrektorem wydziału wojskowego w Komitecie Centralnym Narodowym, a po aresztowaniu Jarosława Dąbrowskiego objął stanowisko naczelnika miasta Warszawy. Działał w organizacji „czerwonych”. Był autorem powstańczego planu, w którym szczególna rolę miało odegrać województwo płockie. Zajęcie Płocka umożliwiłoby dostawy broni z zaboru pruskiego.

    W styczniu 1863 r. gdy rozpoczęło się powstanie, objął dowództwo nad oddziałami powstańczymi w Płockiem, mianowany został generałem. Przedostał się do Puszczy Kampinoskiej, gdzie miał dowodzić nad chroniącymi się przed „branką” młodymi ludźmi i przygotować ich do wyprawy na Płock. Niestety, z powodu zbyt małej ilości ludzi nie wziął udziału w bezpośrednim ataku na Płock w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 roku. Walczył na terenie Puszczy Kurpiowskiej, odnosząc zwycięstwa w potyczkach pod Myszyńcem (9 marca) i Drążdżewem (12 maca). Zwycięską potyczkę pod Myszyńcem utrwaliła w wierszu pt. „Padlewski” Maria Konopnicka. Poniósł klęskę pod Radzanowem (21 marca), co stało się przyczyną rozwiązania jego oddziału i powrotu do Warszawy. Odkomenderowany do Płocka, w drodze do rejonu walk ujęty pod wsią Bożymin, gdzie patrol kozacki zatrzymał powozy. Zażądano okazania paszportów. Padlewski, chcąc szybko jechać dalej, bez zastanowienia popełnił błąd, podając sturublowy banknot. Zdumieni kozacy przeszukali powozy, w których znaleźli dokumenty Rządu Narodowego i białą konfederatkę, którą Padlewski miał ubrać przy spotkaniu ze swoim oddziałem. Wszystkich podróżnych aresztowano i odstawiono do Lipna. Tam rosyjski dowódca rozpoznał Zygmunta Padlewskiego. Aresztowanego Zygmunta przewieziono do Płocka i osadzono w więzieniu. W wieku zaledwie 28 lat generał Zygmunt Padlewski wyrokiem sądu wojennego w Płocku skazany został na karę śmierci przez rozstrzelanie. W czasie przewożenia Padlewskiego na miejsce stracenia rankiem 15 maja 1863 roku ulicami: Więzienną, Misjonarską i Płońską „kobiety rzucały z okien bukiety kwiatów, tak, że cała droga była zasłana różami i fiołkami”.

 

    Zygmunta Padlewskiego rozstrzelano na placu w pobliżu prochowni niedaleko Rogatek Płońskich. Jego ciało zostało zasypane na miejscu kaźni. Kilka miesięcy później powstanie styczniowe zakończyło się klęską. Mieszkańcy Płocka, którzy byli świadkami stracenia Zygmunta Padlewskiego i jego towarzyszy, ciężko przeżywali upadek powstania.

   W styczniu 1916 r. w okresie I wojny światowej w Płocku, będącym pod okupacją niemiecką, został wzniesiony na miejscu stracenia Padlewskiego i innych powstańców krzyż z drewna, z przybitą blaszaną tabliczką, a na niej napis: „Z krwi naszej powstanie mściciel tej ziemi”. Krzyż wkopano w pamiętną noc wybuchu powstania styczniowego z 22 na 23 stycznia. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 r. ustawiono w siedzibie Towarzystwa Naukowego Płockiego rzeźbę Zygmunta Padlewskiego w drewnianej oprawie. Wykonał ją znany w tym czasie artysta rzeźbiarz Tadeusz Miszewski. Natomiast w setną rocznicę śmierci generała, w dniu 15 V 1963 został postawiony głaz granitowy na miejscu stracenia z napisem: „Zygmunt Padlewski 1835 - 1863 Naczelnik Powstania Styczniowego w województwie płockim. W setną rocznicę śmierci. Społeczeństwo m. Płocka 15 V 1963 r.” W tym samym dniu Szkoła Podstawowa nr 10 w Płocku otrzymała imię Zygmunta Padlewskiego. Obecnie jego imię nosi Gimnazjum nr 5 w Płocku.

 

   W Płocku znajdziemy jeszcze inne miejsca upamiętniające naszego patrona: pamiątkową tablicę wmurowaną w 135 rocznicę śmierci Zygmunta Padlewskiego - więzienny mur, ul. Sienkiewicza oraz ulicę Zygmunta Padlewskiego.

 

Przydatne linki:

Encyklopedia WP - http://encyklopedia.wp.pl,

Encyklopedia Multimedialna PWN - http://em.pwn.pl,

Wikipedia, wolna encyklopedia - http://pl.wikipedia.org

 

15 maja 1863 roku został rozstrzelany przez Moskali generał Zygmunt Padlewski wojskowy Naczelnik Województwa Płockiego w Powstaniu Styczniowym. W każdego roku w rocznicę śmierci generała w miejscu straceń pod Krzyżem Bohaterów Powstania Styczniowego odbywają uroczystości, w których udział biorą poczet sztandarowy i uczniowie Gimnazjum nr 5 w Płocku.